“NË KTHETRAT E PIRATIT”

- Roman -

Autori: Bardhyl Xhama     

Shtëpia Botuese “TOENA”

R e c e n s ë

                                    Romani “Në kthetrat e Piratit”, i shkrimtarit Bardhyl Xhama, është botuar nga Shtëpia Botuese “Toena” në vitin 1997 dhe ka qenë i suksesshëm në tregun e librit për fëmijë e të rinj.

                                     Në vitin 1997, në Konkursin Kombëtar të Letërsisë për Fëmijë e të Rinj, fitoi çmimin “Tasim Gjokutaj”, si libri më i mirë i vitit për fëmijë i Shtëpisë Botuese “Toena”.

                                     “Pirati” i përshkruar në këtë roman, nuk është personazh i shekujve të shkuar, por një “Pirat” i ditëve tona, që ka braktisur shkollën dhe, duke qenë më i madh në moshë e në bëma, tërheq në rrugën e krimit nxënësin mbetës e rrëmujaxhi Besnik Bregu, që, gjithashtu, braktis shkollën nën ndikimin e “kapos” më të rritur.

                                       Ngjarjet e romanit, sa reale aq dhe të fantazuara, vendosen në bregdetin e Sarandës në vitet 1988-1989. Por ato janë plotësisht aktuale edhe sot, kur dihet që braktisja e shkollës është bërë dukuri shqetësuese që ushqen edhe botën e krimit nga adoleshentët. “Piratë” me maska e  të armatosur janë shfaqur e shfaqen edhe sot kërcënueshëm në mjediset e jetës sonë, madje dhe në shkolla. Ndaj  vlerësojmë që romani ka një tingëllim aktual dhe ndikim të fuqishëm edukativ për nxënësit e klasave të larta të shkollës nëntëvjeçare, të cilëve u adresohet.

                                          Romani ka vlera të spikatura ideoartistike. Kompozicioni është i qartë dhe i thjeshtë, gjuha është koncize, e zgjedhur, e pasur me fjalë të rralla, me frazeologji e të folme të figurshme, ka përshkrime të bukura të natyrës, sidomos të detit, ka analiza të mirëfillta psikologjike të botës së brendshme të personazheve , dialogët janë të goditura, personazhet kryesore janë skicuar mirë etj.

                                           Për të nxitur leximin e për të kuptuar më mire shtjellimin e ngjarjeve, romani prej 136 faqesh është ndarë në 15 kapituj, secili me titull më vete. Në ta shpalosen gjithë bëmat e personazheve, hap pas hapi, jeta shkollore e aventurat e shumta të moshës, dalja në skenë e Piratit dhe joshja e Besnikut pas tij, kalimi dalëngadalë nga gënjeshtrat e shkeljet e normave të moralit, deri te vjedhjet e plagosjet me armë të ftohta

                                           Në roman, edhe pse disi më shkarazi, përshkruhet dhe jeta në familje, në shkollë e në shoqëri e personazheve kryesore. Pra, ngjarjet kanë një sfond, në një vend dhe në një kohë të caktuar, konkretisht në fund të viteve tetëdhjetë.                                           Romani ka edhe vlera njohëse, veçanërisht për bregdetin e Sarandës, për kafshët e peshqit, për gjuetinë e nënujshme, për mënyrën e jetesës për kohën etj.

                                           Fundi i romanit  mendojmë se është origjinal dhe jashtë skemave të zakonshme. Besnik Bregu, edhe pse i penduar që u fut në rrugën e krimit, nuk arrin ende të bëjë kallëzimin në organet përkatëse dhe kjo sepse Pirati e ka nuhatur se po hetohet për arrestim dhe arratiset me not nga brigjet e Ksamilit për në ishullin e Korfuzit. Në këtë mënyrë çështja mbetet e hapur, ndofta për një libër të dytë.

Tiranë, qershor 2006