“Tërfili me katër fletë”

- Novelë - përrallë -

Autori: Bardhyl Xhama                     

Shtëpia Botuese “Neraida”

                                                   R e c e n s ë

                              Novela  - përrallë “Tërfili me katër fletë” është botuar së pari në vitin 1989. Shtëpia Botuese “Neraida” e ribotoi të përmirësuar dhe me kopertinë të re në vitin 2002 dhe deri tani është ribotuar disa herë.

                                       Autori, si njohës i thellë i psikologjisë dhe moshës së tyre, ka arritur të na japë një novelë të arrirë, me të papritura e aventura sa reale aq dhe fantastike. Ngjarjet shtjellohen në dhjetë kapituj me tituj e ilustrime të veçanta. Kjo e bën novelën më të kapshme për fëmijët. Në rrugën e mundimshme për të kërkuar lumturinë (tërfilin me katër fletë), personazhet ndeshen me vështirësi e të papritura, që i kapërcejnë me durim, me guxim e dituri, tre elemente këto që përshkojnë fund e krye novelën.

                                        Siç e ka vlerësuar dhe kritika,  në këtë  novelë autori ka shfrytëzuar me aftësi të rrallë, me  shkathtësi e talent të vërtetë  mjetet shprehëse të folklorit, ka gërshetuar realen me fantastiken, konkreten me figurativen, idealen me realen, logjiken me emocionalen. Rrëfimi rrjedh lirshëm, është dinamik e konciz, sepse autori përzgjedh frazat, dukuritë, detajet, faktet më të rëndësishme emocionale, që kanë ndikim  të ndjeshëm te nxënësit për të mësuar prej këtij stili.

                                        Bukuritë e novelës nuk qëndrojnë vetëm në ngjarjet fantastike e tërheqëse, në gërshetimin e të zakonshmes me mbinjerëzoren, të dramës me lirizmin, por sidomos vlerë të veçantë kanë idetë, mësimet që burojnë natyrshëm përmes indit të rrëfimit dhe jo si shtojca moralizuese.

                                        Përfundimisht, e mira  triumfon mbi të keqen dhe personazhet rikthehen në vendlindje për ta ndërtuar këtu lumturinë.

                                       Profesor Doktor Jakup Mato, kritik letrar, jep edhe këto vlerësime për vlerat ideoartistike të novelës, botuar në vend të parathënies:

                                       “…si kritik e studiues them se kjo është një novelë shumë interesante, shkruar mjaft bukur nga një penë e talentuar. Ajo lexohet me dëshirë jo vetëm nga të vegjlit, por dhe nga të rriturit…Autori ka ditur të thithë si bleta nektarin e krijimtarisë popullore…”

                                       Novela me rreth 60 faqe e 10 kapituj, e ilustruar bardhë e zi me mjeshtëri nga piktori Llazar Taçi, lexohet e kuptohet   nga të gjitha moshat e klasave të larta të shkollës nëntëvjeçare.

                                       Në fillim të librit ka një vështrim për vlerat ideoartistike të novelës shkruar nga Profesor Doktor Jakup Mato.

                                       Aparati i plotë pedagogjik në fund të librit përbën një risi të  vyer për të zbërthyer vlerat ideoartistike e gjuhësore të novelës, çka është vlerësuar shumë nga mësuesit.

                                      Libri është ribotuar disa here dhe është pëlqyer nga mësuesit e letërsisë dhe fëmijët për vlerat e larta artistike, gjuhësore dhe edukative që mbart.

Tiranë, 30 maj 2006