Autori: Bardhyl Xhama

Shtëpia Botuese “TOENA”

R e c e n s ë

Libri për fëmijë “Pse qau delfini?”, i shkrimtarit Bardhyl Xhama, është botuar nga Shtëpia Botuese “Toena” në vitin 1996. Vëllimi ka 50 rrëfenja të ilustruara në 100 faqe

Në Konkursin Kombëtar të Letërsisë për Fëmijë e të Rinj, është vlerësuar për merita të veçanta ideoartitke me çmimin “Mitrush Kuteli” për librat e botuar në vitin 1966.

Në 50 rrëfenjat e këtij vëllimi, autori, Mësues i Merituar, duke njohur mirë psikologjinë e moshës, në shumicën e rrëfenjave sintetizon mençurinë e popullit në fjalët e urta..

Rrëfenjat shquhen për vlera artistike, gjuhësore e morale. Janë shkruar me një gjuhë të pasur , të thjeshtë e të kuptueshme, me fraza të shkurtra e fabula të goditura e tërheqëse për fëmijët. Secila rrëfenjë është shtrirë në një deri dy faqe, bashkë me ilustrimin.

Në disa rrëfenja trajtohen probleme të edukimit patriotik e atdhetar në trojet shqiptare, të ruajtjes së gjuhës amtare, të trimërisë e guximit, të qëndresës e burrërisë. Të tilla janë rrëfenjat: “Humbe gjuhën, je i humbur”, “Fati i trimit”, “Barut në vend të bukës”, etj.

Një grup rrëfenjash trajtojnë probleme morale , dënojnë vese të këqija, si mendjemadhësinë, mendjelehtësinë, mashtrimin, vjedhjen, të qenit frikacak etj., vlerësojnë faljen e gjakut, dashurinë prindërore, mikpritjen etj. Përmendim rrëfenjat : “Mjaltë nga mjalti”, “Tri frikët”, “Degët bëjnë faj, trungjet qajnë”,”Falja e gjakut” etj.

Rrëfenjat për vlerën e diturisë, për mësimin e librin, për përvojën e mirë jetësore etj., përbejnë grupin e tretë. Të tilla përmendim : “Ç’ke në tru s’ti marrin dot”, :Djali me tre brirë”, “Sytë e mendjes”, “Provë e vështirë”, “Qorr me sytë çelë” etj.

Në grupin e katërt futen rrëfenjat për vlerën e punës, për të mirat që sjell ajo dhe për respektin ndaj punës së ndershme. Rrëfenja të tilla janë : “Vreshtari”,”Sa shatin dhe copën”, “Syri frikacak e krahu trim”, “Dembeli dhe hieja”, “Sekreti i pemëtarit” etj.

Një grup tjetër rrëfenjash trajtojnë jetën intime të fëmijëve, siç kuptohet dhe nga titujt e disa prej tyre, si: “Gishti i lidhur”, “Jeta qan për gaforren”, “Këta lajmëron urgjencën”, “Qengji që s’hante pastërmanë”, “Valbona me mustaqe”, “Pse qau delfini?” etj.

Karakteristikë pozitive është se mjaft nga rrëfenjat janë shkruar me humor të këndshëm e të kapshëm nga fëmijët. Ato jo vetëm të mësojnë e të edukojnë , por të bëjnë edhe të mendosh duke qeshur. Përmendim midis tyre “Dembeli e hieja”, “I padituri”, “Pse u bë mali pis”, “Mullisi në hall”, “Bishti i kaut”, “Provë e vështirë”, “Valbona me mustaqe” e shumë të tjera.

Libri është ilustruar bukur bardhë e zi nga piktori Llazar Taçi, është botuar e ribotuar disa herë me cilësi dhe ka qenë i suksesshëm në tregun e librit.

Tiranë, qershor 2006